ในภาวะสังคมปัจจุปันที่เต็มไปด้วยความรีบเร่งและความเครียด คุณพ่อคุณแม่อาจมีเวลาในการจัดเตรียมอาหารที่มีประโยชน์และเหมาะสมสำหรับลูกน้อยลง การใช้อาหารสำเร็จรูปมากขึ้น การทานอาหารผักและผลไม้ลดน้อยลง ภาวะความรีบเร่งและความเครียดของเด็กเอง ทำให้ปัจจุปันเราพบเด็กมีภาวะโภชนาการที่ไม่เหมาะสม การขับถ่ายผิดปกติ ตลอดจนการเจ็บป่วยเนื่องจากภูมิคุ้มกันที่ลดลงได้บ่อยขึ้น
ในภาวะที่สมดุลของการทานอาหาร เด็กควรจะได้สารอาหารครบทั้ง 5 หมู่ ตลอดจนอาหารบางตัวและเส้นใยอาหารต่าง ๆ ซึ่งร่างกายมนุษย์ไม่สามารถย่อยได้และไม่ถูกดูดซึมได้ในระบบทางเดินอาหาร ทั้งกระเพาะอาหารและลำไส้เล็ก แต่จะถูกย่อยด้วยจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์บริเวณในลำไส้ใหญ่ (probiotic) เช่น แลคโตบาซิลัส และบิฟิโดแบคทีเรีย สารอาหารเหล่านี้จึงมีส่วนกระตุ้นการทำงานและส่งเสริมการเจริญของจุลินทรีย์ เรารวมเรียกสารอาหารเหล่านี้ว่า prebiotics
ตัวอย่างของอาหารที่เป็น prebiotics เช่น fructo-oligosaccharide (FOS) ซึ่งเป็นน้ำตาลสายสั้น ๆ มีความหวานเล็กน้อย เด็กรับประทานได้ง่าย, amylose และ inulin ซึ่งเป็นแป้งโมเลกุลใหญ่ เป็นต้น
การทำงานร่วมกันของ prebiotics และ probiotic ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อร่างกายดังนี้
- เกิดการสร้างกรดอินทรีย์ขึ้นในลำไส้ใหญ่ ซึ่งนอกจากจะช่วยเพิ่มการดูดซึมสารอาหารแล้ว กรดอินทรีย์เหล่านี้ ยังกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้และทำให้กากอาหารในลำไส้ใหญ่อ่อนตัวลง จึงช่วยลดอาการท้องผูกในเด็กได้ดี
- จุลินทรีย์ในลำไส้ใหญ่เกิดภาวะสมดุล จุลินทรีย์ที่มีประโยชน์จะช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ก่อโรค นอกจากนี้ตัว prebiotics เอง ยังสามารถช่วยดูดซับสารพิษในลำไส้ จึงสามารถป้องกันการเกิดอาการท้องเสีย อุจจาระร่วงได้ ลดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ลดกลิ่นอุจจาระ จากการลดปริมาณก๊าซที่สร้างจากจุลินทรีย์ที่ก่อโรค
- Prebiotics ช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายต่อสู้กับเชื้อโรคได้ดีขึ้นและยังทำให้อาการภูมิแพ้ในเด็กบางคนทุเลาลงได้
- Prebiotics และจุลินทรีย์ในลำไส้จะผลิตกรดไขมันสายสั้นที่ช่วยดูดซึมแร่ธาตุแคลเซียมและแมกนีเซียม มีผลทำให้กระดูกของเด็กแข็งแรงขึ้น
- ช่วยลดระดับของคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ในเลือด โดย Lactobacillus acidophilus ซึ่งเป็นจุลินทรีย์กลุ่มบิฟิโดแบคทีเรียที่อยู่ในลำไส้จะช่วยย่อยสลายคอเลสเตอรอล และยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอลผ่านผนังลำไส้
จะเห็นว่า prebiotics มีประโยชน์มากมาย โดยเฉพาะการช่วยลดอาการท้องผูกและท้องเสีย ซึ่งเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยขึ้นในเด็ก ตั้งแต่ช่วงทารกจนถึงวัยรุ่น โดยนอกจาก prebiotics จะช่วยเพิ่มกากอาหาร ช่วยเพิ่มความชื้นในอุจจาระทำให้อุจจาระนิ่มขึ้น ช่วยดูดซับสารพิษในลำไส้ แล้ว prebiotics ยังช่วยปรับสมดุลของ probiotic เพิ่มจำนวนของจุลินทรีย์ชนิดดี ให้สามารถต่อต้านจุลินทรีย์ที่ทำให้เกิดอาการท้องเสีย และทำงานร่วมกับ probiotic ในการสร้างกรดอินทรีย์ขึ้นในลำไส้ใหญ่ช่วยกระตุ้นให้ลำไส้ใหญ่บีบตัวได้ดีขึ้นอีกด้วย
การรักษาลำไส้ให้สมดุลด้วยการรับประทาน prebiotics จึงเป็นอีกวิธีหนึ่งที่จะทำให้ร่างกายของเด็กแข็งแรง ขับถ่ายง่าย ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์ที่มี prebiotics เป็นส่วนประกอบมากมาย จึงควรเลือกให้เหมาะสมกับวัยและรับประทานง่าย เช่น fructo-oligosaccharide (FOS) ที่เป็นรูปแบบน้ำ รสหวานรับประทานง่าย ปลอดภัย สามารถใช้ในทารกอายุตั้งแต่ 2 เดือนขึ้นไป และสามารถผสมในนมและอาหารเสริมได้ เป็นต้น
