อารมณ์รักใคร่ของผู้หญิงเป็นสิ่งสำคัญอย่างหนึ่งของชีวิตสมรส การที่ผู้หญิงอายุมากแล้วอารมณ์รักใคร่ลดลงย่อมเป็นเรื่องธรรมดา แต่ไม่จำเป็นว่าจะต้องหมดไป ส่วนในผู้หญิงอายุน้อยกว่าวัยหมดประจำเดือนก็มีเหมือนกัน และเป็นปัญหาสำคัญยิ่งกว่า แต่หญิงไทยเราไม่ค่อยบ่นไม่ค่อยไปหาหมอในเรื่องนี้เพราะอาย เมืองฝรั่งมีข้อมูลในเรื่องแบบนี้มากกว่า
ผู้หญิงหลายคนมีประสบการณ์หมดอารมณ์รักใคร่ (low libido) เมื่ออายุเข้าวัยหมดระดูหรือมีวิกฤตการณ์พบผ่านในชีวิต เช่น ตรวจพบโรคร้าย สามีเกิดอุบัติเหตุ เป็นต้น ซึ่งเป็นเรื่องปกติ แต่ถ้าอาการหมดอารมณ์นี้เป็นในคนอายุน้อยหรือเป็นอยู่นาน นับว่าเป็นเรื่องผิดปกติคือ มีความใคร่ลดต่ำกว่าปกติ (hypoactive sexual desire disorder)
อาการแบบใดเข้าข่ายความใคร่ลดต่ำกว่าปกติ?
อาการที่พบมีดังนี้
- หมดความสนใจในกิจกรรมทางเพศทุกอย่าง
- ความคิดเรื่องเพศลดลงหรือหมดไป
- มีอารมณ์แปรเปลี่ยนไปเนื่องจากขาดกิจกรรมหรือความคิดทางเพศ
สถิติของสหรัฐอเมริกาจากการสำรวจประชามติพบว่า 70% ของหญิงวัยหมดระดูมีเพศสัมพันธ์น้อยลงจนมีปัญหา มีความมั่นใจในรูปร่างน้อยลงเนื่องจากอารมณ์รักใคร่ลดน้อยลง ต้องมีการกระตุ้นอารมณ์รักมากกว่าตอนก่อนถึงวัยหมดระดู
แม้ว่าจะมีผลเสียดังกล่าว แต่ผู้หญิงก็ยังไม่ไปปรึกษาหมอ อาจเพราะเห็นว่าเป็นเรื่องธรรมดาของคนวัยทอง หรืออาจจะมีความอายในเรื่องนี้ หรือมีปัญหาสุขภาพอย่างอื่นที่คิดว่าสำคัญกว่าเรื่องเพศ อย่างไรก็ตามถ้าคุณเป็นอีกคนหนึ่งที่มีความทุกข์ใจเกี่ยวกับการลดลงไปไม่ซาบซ่าของอารมณ์รักใคร่ละก็ควรอ่านเรื่องนี้ต่อไป
ปัจจัยที่ส่งผลให้อารมณ์รักใคร่ของผู้หญิงลดลง
- ขาดสมดุลของสารเคมี ที่ทำหน้าที่ส่งผ่านสัญญาณระบบประสาท (neurotransmitter) ที่สร้างความต้องการทางเพศ
- ฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลงในวัยหมดระดู มีผลทำให้ความรู้สึกทางเพศสัมผัสลดลง ผนังช่องคลอดบางลง สารหล่อลื่นในช่องคลอดลดลง ทำให้เจ็บปวดเวลามีเพศสัมพันธ์ มีผลให้หมดอารมณ์
- เลือดมาเลี้ยงช่องคลอดลดลง เนื่องจากโรคเกี่ยวกับหลอดเลือด เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดผิดปกติ
- เจ็บกระดูกข้อต่อจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น ข้อสะโพกเสื่อม โรครูมาตอยด์ หรือการผ่าตัดเปลี่ยนสะโพก ทำให้ปวดข้อต่อขณะมีเพศสัมพันธ์ หมดอารมณ์สุนทรีย์
- อดนอน หรือมีความผิดปกติด้านการนอน ทำให้อารมณ์เพศลดลง และการตอบสนองของอวัยวะเพศผิดเพี้ยนไป
- ผลข้างเคียงของยา ผู้หญิงอายุมากหลายคนต้องกินยาหลายอย่างที่อาจจะมีผลต่อการลดลงของอารมณ์เพศ เช่น ยาต้านเศร้า ยาต้านการชัก ยาลดความดัน ยาแก้ปวด ยาต้านเอสโตรเจน
- ผลทางจิตใจ ความเครียด วิตกกังวล ซึมเศร้า ต่างมีผลต่ออารมณ์รักใคร่ นอกจากนี้ความอ้วนหรือน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นก็สามารถบั่นทอนความมั่นใจในรูปลักษณ์ ทำให้ลดอารมณ์ทางเพศได้เช่นกัน
- ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม การขาดเพศศึกษา หรือมีวัฒนธรรมที่เคร่งครัดเป็นลบในทางเพศ ก็มีส่วนทำให้เกิดความเย็นชา
- ความสัมพันธ์ระหว่างคู่ครอง เช่น ขาดคู่ครอง โกรธกัน ภาษาไม่เอื้อ คู่ครองหมดน้ำยา(เช่น นกเขาไม่ขัน) ทำให้เซ็ง หมดอารมณ์
แก้ปัญหาความใคร่ลดลง
การสื่อสารที่ดีมีความสำคัญในการแก้ไขปัญหาความใคร่ลดลง คู่ครองควรพูดจาทำความเข้าใจกัน และผู้หญิงที่มีปัญหาควรปรึกษาสูตินรีแพทย์ หมออาจจะตรวจภายในเพื่อดูว่ามีอะไรผิดปกติ สามารถแก้ไขได้หรือไม่ เช่น ผนังช่องคลอดอาจจะบาง ขาดสารหล่อลื่น การตรวจเลือด เช่น ตรวจหาเบาหวานหรือภาวะไทรอยด์ผิดปกติที่มีผลต่ออารมณ์รักใคร่ ถ้าการตรวจของแพทย์พบปัญหาที่แก้ไขได้ ก็จะช่วยให้อารมณ์ทางเพศกลับคืนมาได้ ในบางกรณีท่านอาจจะหาวิธีแก้ไขอย่างอื่น เช่น
- ในกรณีช่องคลอดบาง ขาดความลื่น ท่านอาจซื้อสารหล่อลื่นจากร้านยามาใช้ ถ้าท่านอายอาจจะให้ฝ่ายชายไปซื้อ
- ปรึกษาผู้ให้คำปรึกษา ในเมืองไทยก็ควรปรึกษาสูตินรีแพทย์ หรือบางกรณีอาจต้องปรึกษาจิตแพทย์
- ผู้เชี่ยวชาญอาจจะเปลี่ยนยาที่มีผลข้างเคียงในเชิงลบต่ออารมณ์ทางเพศ เช่น ยาต้านเศร้าบางอย่างต้องเปลี่ยนเป็นยาตัวใหม่
- การให้ฮอร์โมนเพศหญิงเอสโตรเจนในรูปของยากิน ยาทา ยาพ่น เอสโตรเจนชนิดกินมีผลทั่วร่างกายและอารมณ์ ส่วนยาอื่นมีผลเฉพาะที่ ยาพวกนี้จำเป็นต้องควบคุมโดยแพทย์ที่ถนัดในเรื่องนี้เพราะอาจจะมีผลข้างเคียง เช่น มะเร็งเต้านม
- ยาเพิ่มกำหนัดในหญิง ชื่อ flibanserin เป็นยาตัวแรกที่ใช้เพิ่มอารมณ์เพศในหญิง ในปัจจุบันยาตัวนี้ได้รับอนุมัติให้ใช้ในหญิงก่อนวัยหมดระดู แต่ผู้เชี่ยวชาญกล่าวว่ามันใช้ได้กับหญิงหมดระดูด้วยเช่นกัน จากการศึกษาพบว่ามีผลทำให้เกิดความพอใจในเพศสัมพันธ์เพิ่มขึ้น ผลข้างเคียงของยาคือ ความดันเลือดตก วิงเวียน เป็นลม คลื่นไส้ อ่อนแรง ปวดหัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อกินร่วมกับเหล้า เพราะฉะนั้นควรงดเหล้าเมื่อใช้ยานี้
- การเปลี่ยนชีวิตหรือนิสัยความเป็นอยู่ รู้จักออกกำลังกายเป็นประจำ นอนหลับให้เพียงพอ หาวิธีลดความเครียดในชีวิต เหล่านี้ทำให้อารมณ์ทางเพศดีขึ้น
ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่าไม่ต้องกังวลเรื่องอารมณ์รักใคร่ลดลงหรือไม่กระตือรือร้นเหมือนสมัยหนุ่มสาว แต่ให้ทำการนัดกันไว้ไห้มั่นเหมาะว่าจะมีเพศสัมพันธ์กันวันเวลาไหน สถานที่แปลกใหม่ เวลาใหม่ ๆ ที่ไม่เคยทำมาก่อน แล้วปฏิบัติไปตามนั้นจะทำให้ความรู้สึกดีขึ้น ตื่นเต้นมากขึ้น เพราะตั้งตาคอยเวลาให้มาถึง (สองฝ่ายต้องคุยกันได้ และฝ่ายชายอาจจะมีเวลากินยารอ)
เพศสัมพันธ์ในคนอายุมากอาจจะจำเป็นต้องให้คำนิยามมันเสียใหม่ว่าความพึงพอใจในความสัมพันธ์มันจะมีขีดจำกัดแค่ไหน บางคนมีโรคประจำตัวก็อาจจะต้องจำกัดความต้องการ จำกัดความคาดหมาย ความซาบซ่าให้ลดลงกว่าตอนหนุ่มสาว อาจจะให้ความสำคัญกับความใกล้ชิดสนิทแนบแอบอกอุ่นมากกว่าการออกกำลังกายเพื่อให้ถึงบางออร์(กัสซึม)
คนเราส่วนมากมักมีกิจกรรมทางเพศได้จนถึงวัยสูงอายุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าสุขภาพยังดี ความสัมพันธ์ดี พูดเรื่องเพศกันได้ หาวิธีเอาชนะอุปสรรคต่าง ๆ ดังที่กล่าวถึง และถ้าฝ่ายชายต้องอาศัยหนังโป๊มากระตุ้นบ้าง ก็ขอให้คิดว่าหนังนั้นเป็นยากระตุ้นที่ดีราคาถูก อาจจะใช้เป็นเครื่องบ่งบอกว่าผู้ชายบอกนัดทางเพศ(แบบอ้อม ๆ) โดยไม่ต้องพูดจาให้หน้าแดง มีผลดี อย่าไปคิดอย่างอื่น
Resource: HealthToday Magazine, No.202 February 2018
