แข็งแรง อายุยืนยาว

ในปัจจุบันคนอายุยืนมากขึ้น อาจจะด้วยการดูแลสุขภาพ และการแพทย์ที่ก้าวหน้า ทำให้ค่าเฉลี่ยอายุของประชากรเกือบทุกประเทศยืนยาวขึ้น ที่สำคัญยังพบว่าคนเราดูหนุ่มสาวกว่าอายุจริงเกือบสิบปี ไม่นับกลุ่มที่ไปทำศัลยกรรม เพราะเอาใจใส่เรื่องการดูแลตนเองมากขึ้น แม้แต่อายุสมองก็น่าจะยืนยาวขึ้นด้วย เพราะคนที่เกียษณอายุแล้วก็ยังคงทำงานในด้านต่าง ๆ ที่ใช้ความรู้ความสามารถของตนเองอย่างต่อเนื่อง

เรื่องการส่งเสริมการทำงานในผู้สูงอายุเป็นมาตรการหนึ่งในการรับมือสังคมผู้สูงอายุที่หลายประเทศนำมาทำเป็นนโยบายที่สนับสนุนอย่างจริงจัง ความรู้ที่สั่งสมในตัวคนทำงานเป็นสิ่งที่มีคุณค่า การใช้ความรู้ที่มีสะสมภายในมาเป็นผลผลิตของการทำงานถือเป็นการลดต้นทุน โดยเฉพาะในภาคอุตสาหกรรม ในเชิงสังคมเป็นการช่วยให้บุคคลสามารถพึ่งพาตนเองได้ในระยะที่ยาวนานก่อนจะต้องเข้าสู่การพึ่งพิงบุคคลอื่น  หากเดินทางไปในหลายประเทศจะเห็นผู้สูงอายุทำหน้าที่ที่สามารถทำได้ ไม่จำเป็นต้องจ้างงานคนในวัยหนุ่มสาว การทำงานของผู้สูงอายุมีทั้งที่รับค่าตอบแทนเป็นรายได้ และการทำงานแบบจิตอาสาให้กับชุมชนของตน

ครอบครัวยังคงเป็นหน่วยสำคัญในสังคมผู้สูงอายุ ที่จะสนับสนุน ประคับประคองการมีคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงอายุ  ครอบครัวเตรียมความพร้อมไปพร้อมกับสมาชิกที่จะกำลังสูงอายุ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลต่อการดำเนินชีวิต รายรับ ค่าใช้จ่ายที่จะเกิดขึ้น  ค่าใช้จ่ายที่สำคัญมาจากที่อยู่อาศัย ถ้าเก็บออมและสามารถมีที่อยู่อาศัยของตนเอง เป็นความมั่นคงพื้นฐาน ค่าใช้จ่ายต่อมาเป็นค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพ หากต้นทุนดี ในช่วงวัยทำงานดูแลสุขภาพได้ดี ไม่มีโรคเรื้อรังอย่างเบาหวาน ความดัน ที่จะส่งผลให้เกิดโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคไต ก็จะสามารถดูแลตนเอง ดำเนินชีวิตได้อย่างที่ต้องการ

พูดถึงการทำงานของผู้สูงอายุในประเทศไทย อาจยังไม่ได้มีการส่งเสริมอย่างเต็มที่เหมือนในบางประเทศ อาจได้เห็นในบางสาขาอาชีพที่ยังขาดแคลนความรู้ที่เกิดจากประสบการณ์การทำงาน ทำให้สามารถขยายอายุการทำงานได้ในภาครัฐ เช่น ผู้พิพากษา แพทย์ที่ทำหน้าที่อาจารย์แพทย์  ในภาคเอกชนเป็นการจ้างที่ปรึกษา ซึ่งไม่ได้จำกัดที่อายุ  งานส่วนใหญ่ที่เห็นเป็นงานแบบจิตอาสาของผู้สูงอายุ ซึ่งอาจใช้ความรู้เดิมในอาชีพมาผสมผสานในการทำให้เกิดกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ หรือหลายท่านทำในสิ่งที่ตนเองไม่เคยทำมาก่อน แต่ได้ความสุขจากการได้ทำสิ่งที่เป็นประโยชน์ให้กับชุมชนของตน

แต่สิ่งที่ผู้สูงอายุเคยทำให้กับครอบครัวมาอย่างต่อเนื่อง เป็นการทำงานให้กับคนในครอบครัว ซึ่งเป็นงานที่ให้ทั้งความสุข ผ่อนคลาย ใช้เวลาว่างในบ้านโดยไม่ต้องออกไปนอกบ้าน แต่ยังได้ประโยชน์จากการทำงานอย่างต่อเนื่อง  รูปแบบงานที่ผู้สูงอายุสนใจและอยากทำมีองค์ประกอบในด้าน…

ประเภทงาน

ซึ่งเป็นเรื่องความสนใจ และความรู้สึกว่าสามารถทำได้ อาจจะเป็นทั้งงานที่เคยทำมาก่อน หรือเป็นงานแบบใหม่ก็ได้ ที่ผู้สูงอายุรู้สึกว่าเหมาะกับตนเอง อย่างในต่างประเทศจะเห็นผู้สูงอายุทำงานในพิพิธภัณท์ ทำงานที่ศูนย์ให้คำแนะนำนักท่องเที่ยว ซึ่งขึ้นกับบุคลิกและความสนใจ ในบางประเทศจึงมีองค์กรที่ช่วยประสานระหว่างความสนใจกับตำแหน่งงานที่พร้อมจะรับผู้สูงอายุเข้าทำงาน

ระยะเวลาการทำงาน

มักจะมีความยืดหยุ่นตามสมควร ผู้สูงอายุคงไม่อยากทำงานเต็มเวลาทุกวัน เหมือนที่เคยทำมาตลอดชีวิต งานกลุ่มนี้จะมีตารางเวลาการทำงานแบบเป็นช่วงเวลา หรือมีกลุ่มคนทำงานเพียงพอที่ไม่ต้องมาบีบบังคับต้องทำงานไม่หยุดพัก

การจ่ายค่าตอบแทน

ในกลุ่มที่มีความพร้อมและทำแบบจิตอาสาอาจไม่ใช่ประเด็นสำคัญ ในกลุ่มที่ยังแข็งแรงและอยากมีรายได้ต่อเนื่อง การตอบแทนเป็นไปตามรูปแบบงาน มักผูกกับผลของงานมากกว่าเป็นรายเดือน ทำให้สามารถบริหารการทำงานตามศักยภาพและความพร้อมได้

การพัฒนาเพื่อรองรับการทำงาน

การฝึกทักษะทำให้ผู้สูงอายุเข้าสู่การทำงานได้หลากหลายมากขึ้น ส่วนใหญ่มักเป็นความรับผิดชอบของภาครัฐที่จะจัดให้มีศูนย์การเรียนรู้ทักษะต่าง ๆ ที่น่าสนใจ ซึ่งไม่ได้มุ่งหวังให้เข้าระบบงานเหมือนการฝึกแรงงาน แต่การฝึกทักษะเป็นประโยชน์สำหรับผู้สูงอายุ ทำให้เรียนรู้ต่อเนื่อง มีสังคม มีปฏิสัมพันธ์ และแน่นอนทำงานได้ด้วย

การเตรียมการทำงานรองรับผู้สูงอายุจะไม่ใช่เรื่องเล็ก ๆ เป็นเรื่องที่สังคมเตรียมพร้อมให้ผู้สุงอายุรู้สึกว่าตนเองยังมีความสามารถหลากหลาย สมองสดชื่น จิตใจสบาย มีเพื่อน มีสังคม ได้ใช้ประสบการณ์ที่สั่งสม ครอบครัวเป็นแรงหนุนสำคัญ ช่วยสนับสนุนให้ผู้สูงอายุออกไปใช้ชีวิตทำงานทั้งงานนอกบ้านและงานในบ้าน

Resource: HealthToday Magazine, No.196 August 2017