ผู้เขียนได้มีโอกาสตรวจรักษาผู้ป่วยรายหนึ่ง มาโรงพยาบาลด้วยอาการวูบเป็นลมหมดสติบ่อยๆ ขณะออกกำลังกาย อาการเป็นๆ หายๆ มาประมาณหนึ่งเดือน และซื้อยารับประทานเองมาโดยตลอด ส่วนใหญ่เป็นยาแก้วิงเวียนศีรษะ เคยได้รับยาลดความดันโลหิตสูงมารับประทานบ้างแต่ไม่สม่ำเสมอ หลังจากการตรวจเพิ่มเติมพบว่าผู้ป่วยรายนี้ป่วยเป็นโรคลิ้นหัวใจตีบอย่างรุนแรง และต้องเข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจอย่างเร่งด่วน อาการวูบเป็นลมหมดสตินั้นเป็นอาการที่พบได้บ่อย แต่สาเหตุนั้นมีได้ตั้งแต่ไม่รุนแรงจนถึงสาเหตุที่รุนแรงจนอาจทำให้เสียชีวิตกะทันหันได้เลยนะครับ ครั้งนี้เราจะมาทำความเข้าใจอาการนี้กันครับ
เป็นลมหมดสติ คืออาการที่เราสูญเสียความรู้สึกตัวชั่วคราว ผมเองชอบเติมคำว่า “หมดสติ” กำกับต่อท้ายไว้ด้วย เพราะมีหลายกลุ่มอาการที่มีลักษณะคล้ายภาวะนี้ แต่ไม่มีอาการหมดสติร่วมด้วย จึงอาจทำให้สับสนได้ เช่น อาการเวียนศีรษะ เป็นต้น ลักษณะเด่นของอาการเป็นลมหมดสติคือเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว และเวลาดีขึ้นก็หายสนิทจนเป็นปกติ
ทำไมจึงเป็นลมหมดสติ
การเป็นลมหมดสติเกิดจากเลือดไปเลี้ยงสมองลดลงจากสาเหตุต่างๆ กันครับ โดยทางการแพทย์แบ่งสาเหตุของอาการเป็นลมหมดสติได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ
- สาเหตุจากระบบประสาท เช่น ระบบประสาทอัตโนมัติทำงานไวผิดปกติ หลอดเลือดสมองตีบชั่วคราว
- สาเหตุจากหัวใจและหลอดเลือด เช่น ภาวะที่ร่างกายขาดสารน้ำ มีภาวะเลือดออกผิดปกติ ได้รับยาขยายหลอดเลือดชนิดต่างๆ โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคลิ้นหัวใจตีบ โรคกล้ามเนื้อหัวใจหนาผิดปกติ ภาวะหัวใจเต้นเร็วหรือช้าผิดปกติ
ในผู้ป่วยส่วนใหญ่หากได้รับการดูแลอย่างถูกต้อง อาการเป็นลมหมดสติจะสามารถดีขึ้นเองได้โดยไม่ต้องไปโรงพยาบาล
ทำอย่างไรเมื่อกำลังจะเป็นลมหมดสติ
บางคนก่อนจะเป็นลมหมดสตินั้น จะมีอาการเตือนนำให้พอรู้ตัวก่อน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน มวนท้อง อยากถ่าย เหงื่อแตก ตัวเย็น มือเท้าเย็น ถ้าเป็นจากโรคหัวใจอาจมีใจสั่นนำมาก่อน ขณะหมดสติอาจมีอาการเกร็งกระตุกได้ ให้รีบเอนตัวลงนอนทันทีเพื่อให้เลือดไปเลี้ยงสมองได้มากขึ้น และลดการเกิดการบาดเจ็บจากการล้มกระแทก ถ้าขับรถอยู่ควรจอดรถทันที แล้วปรับที่นั่งให้อยู่ในท่านอนราบ ถ้าอยู่ในรถโดยสารควรหาที่นั่ง/นอนในรถ แจ้งคนรอบข้างว่ากำลังจะเป็นลม ไม่ควรรีบลงจากรถ เพราะอาจหมดสติตรงทางลงทำให้เกิดอันตรายได้
ในคนที่สาเหตุเกิดจากระบบประสาทอัตโนมัติไวกว่าปกติ ควรหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น เช่น ขาดน้ำ อดนอน ตื่นเต้นตกใจ เจ็บปวด ควรออกกำลังกายให้สม่ำเสมอ นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ไม่ควรเบ่ง ไอ จามแรงๆ หลีกเลี่ยงยาขับปัสสาวะ ยาขยายหลอดเลือดต่างๆ (ยกเว้นในกรณีใช้ตามคำสั่งแพทย์) แอลกอฮอล์ การขึ้นที่สูง หรืออยู่ในสถานที่ที่เสี่ยงต่อการเกิดอันตราย
เมื่อใดต้องไปต้องพบแพทย์
การเป็นลมหมดสติที่ประกอบด้วยสัญญาณเตือนต่อไปนี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพราะอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
- เกิดขึ้นขณะออกกำลัง
- เกิดร่วมกับภาวะใจสั่น หรือมีความผิดปกติของหัวใจ
- เกิดในคนที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นลมหมดสติบ่อยๆ หรือมีประวัติการเสียชีวิตกะทันหันด้วยโรคหัวใจ
ผู้ที่เคยเป็นลมหมดสติในภาวะดังกล่าวควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวัดความดันโลหิต ตรวจอัตราการเต้นของหัวใจขณะนอนและยืน หรือตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจร่วมด้วยครับ
Resource : HealthToday Magazine, No. 180 April 2016
