ฝุ่นพิษ PM2.5 เป็นฝุ่นพิษที่เป็นปัจจัยสัมพันธ์กับ การป่วย พิการ และเสียชีวิตของชาวโลกในปัจจุบันมากที่สุด ปี พ.ศ. 2558 จากข้อมูล 195 ประเทศ พบว่า PM2.5 ที่มากกว่า 2.4 มคก./ลบม. สัมพันธ์กับการเพิ่มการติดเชื้อปอดบวม มะเร็งปอด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ในทุกกลุ่มอายุ
สิ่งหนึ่งที่มาพร้อมกับอายุที่มากขึ้นก็คือ ความเสื่อมถอยของร่างกาย แม้จะหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ก็สามารถชะลอได้
ผู้บริโภคหลายคนอาจจะยังไม่ทราบว่าน้ำตาลเทียมได้แฝงอันตรายเอาไว้มากมาย และส่งผลต่อร่างกายในหลายด้าน
"ภาวะสมองตาย" คืออะไร แบบไหนจึงเรียกว่า "สมองตาย"
คนไข้โรคหัวใจขาดเลือดส่วนมากมักจะปรึกษาแพทย์เรื่องอาหารการกินและการปรับพฤติกรรม แต่น้อยคนจะถามถึงเรื่อง "เซ็กส์"
องค์การอนามัยโลกเปิดเผยข้อมูลล่าสุดว่าภายในปี 2050 จะมีประชากรผู้สูงอายุราว 2 พันล้านคน ซึ่งในจำนวนนี้จะมีผู้ที่ป่วยเป็นโรคอัลไซเมอร์กว่า 130 ล้านคน ส่วนในประเทศไทยมีผู้สูงอายุราว 16 ล้านคนในปัจจุบัน และคาดว่าจะมีผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์เพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงระยะเวลา 10 ปีข้างหน้า แม้ว่าปัจจุบันจะยังไม่มีวิธีการทางการแพทย์ใดที่ป้องกันการเกิดโรคสมองเสื่อมชนิดนี้ได้ แต่การได้รับวินิจฉัยตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยให้ผู้ป่วยมีการดำเนินโรคที่ช้าลง และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
ในการวินิจฉัยโรคอัลไซเมอร์ในปัจจุบัน แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสมองจะใช้การซักประวัติและตรวจร่างกายผู้ป่วย รวมทั้งสอบถามผู้ดูแลเพิ่มเติมถึงอาการผิดปกติ นอกจากนี้แพทย์ยังใช้แบบทดสอบความจำและเชาว์ปัญญาเพื่อประเมินหาความผิดปกติในการทำงานของสมองในด้านต่าง ๆ ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการไม่มาก เช่น แบบประเมินสุขภาวะทางจิตแบบย่อ (MMSE) ซึ่งเป็นแบบสอบถามที่แพร่หลายมากที่สุด ส่วนวิธีการส่งตรวจน้ำไขสันหลังและการถ่ายภาพรังสีของสมอง แพทย์จะพิจารณาเป็นรายบุคคลถึงความเหมาะสมในการส่งตรวจเพิ่มเติม
AI ช่วยตรวจหาอัลไซเมอร์ได้อย่างไร
ในผู้ป่วยที่มีอาการไม่มากหรือยังไม่แสดงอาการชัดเจนยังมีความจำเป็นที่จะต้องได้รับการวินิจฉัยที่รวดเร็ว เพื่อให้เข้าถึงการรักษาได้ทันท่วงที การตรวจภาพสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในปัจจุบัน แต่ในหลาย ๆ ครั้งพบว่าเนื่องจากปริมาตรและรูปร่างของเนื้อสมองยังไม่เปลี่ยนแปลงมากนักในผู้ป่วยที่ยังไม่แสดงอาการ ประกอบกับสิ่งส่งตรวจอื่น ๆ...
“ฉันตื่นขึ้นมาในตอนเช้า มันเป็นเช้าแรกของปีที่อากาศดี ฉันบิดกายไปมา แขนเหยียดสุด หวังสลัดให้ตัวขี้เกียจหลุดออกไป ระหว่างที่ฉันหมุนตัวลงไปด้านซ้าย ขาสองข้างแตะพื้นแล้วลุกยืนขึ้น แต่แล้วฉันสังเกตเห็นว่า ตัวฉันหดเล็กลง เล็กลง เล็กลง จนตัวเท่ากับแก้วกาแฟที่วางอยู่หัวเตียง ฉันเงยหน้ามองเพดาน นี่มันเกิดอะไรขึ้น ฉันตบหน้าตัวเองเบา ๆ มันไม่ใช่ความฝัน ฉันกลายเป็นมนุษย์จิ๋วขนาด 4 นิ้ว เหมือนสาวน้อยอลิซในดินแดนมหัศจรรย์ แล้วอีกไม่นาน อาการปวดหัวก็ตามมา”
โรคสมองเป็นโรคที่มีความซับซ้อน บางครั้งก็แปลกประหลาด จนเหล่านักเขียนเอาพล็อตเรื่องจริงมาอิงเป็นนิยายขายดีหลายต่อหลายเรื่อง Oliver Sack ประสาทแพทย์ชื่อดังเขียนหนังสือเกี่ยวกับอาการทางสมองของผู้ป่วยที่เขาพบเจอ และถ่ายทอดออกมาเป็นหนังสือน่าอ่าน ไม่ว่าจะเป็น “A man who mistook his wife as a hat”...
ลิ่มเลือดอุดตันปอดเป็นโรคที่มีความสำคัญ เพราะทำให้ตายได้ เมื่อก่อนคิดว่าเป็นโรคที่พบในฝรั่งเท่านั้น แต่ปัจจุบันนี้พบบ่อยขึ้นในคนไทย
ลิ่มเลือดอุดตันปอด ภาษาแพทย์เรียกว่า pulmonary embolism (พุล-โม-นารี-เอ็ม-โบ-ลิ-ซึ่ม) ภาษาอังกฤษชาวบ้านทั่วไปเรียกว่า blood clot in the lung คำว่า pulmonary แปลว่า ปอด ส่วนคำว่า embolism หมายความถึงลิ่มเลือดที่เกิดจากที่อื่นไหลลอยมาอุดตันหลอดเลือดแดงปอด (pulmonary artery)
ระบบไหลเวียนเลือด
ปกติระบบไหลเวียนเลือดของเราประกอบด้วยหัวใจห้องซ้ายสูบฉีดเลือดที่มีออกซิเจนและสารอาหารไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกายทางหลอดเลือดแดง แล้วไหลกลับมาเป็นเลือดดำซึ่งมีออกซิเจนต่ำแต่มีคาร์บอนไดออกไซด์สูงทางหลอดเลือดดำ ซึ่งมีสาขารวมกันไหลไปเข้าสู่หัวใจห้องขวาที่ทำหน้าที่สูบฉีดเลือดเข้าไปผ่านปอดทางหลอดเลือดแดงปอด (pulmonary artery) เพื่อการฟอกเลือดแลกเปลี่ยนเอาคาร์บอนไดออกไซด์จากหลอดเลือดไปแลกกับออกซิเจนจากถุงลมของปอด ทำให้เลือดมีออกซิเจนสูงขึ้นแล้วไหลไปเข้าหัวใจห้องซ้ายซึ่งจะฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกายต่อไป เป็นอันครบวงจร
ภาวะลิ่มเลือดอุดตันปอด
ภาวะลิ่มเลือดอุดตันปอดเกิดจากลิ่มเลือด (thrombus) ที่เกิดขึ้นจากที่อื่น ซึ่งส่วนมากเกิดในหลอดเลือดดำลึกของขา (deep vein thrombosis, DVT) หรือในช่องเชิงกราน...
ปัจจุบันนี้เรามักได้ยินคำว่า “Disruptive technologies” หรือแปลเป็นภาษาไทยว่า เทคโนโลยีที่ก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงแบบพลิกผันในด้านที่เกี่ยวข้องกันนั้นบ่อยมากขึ้นนะครับ สำหรับในทางการแพทย์เองก็มีการพัฒนาและนำ Disruptive technologies มาใช้กันมากขึ้น และพบว่าได้ผลดีมากขึ้นเรื่อย ๆ ครับ วันนี้หมอเลยขอเขียนถึงเรื่องราวการนำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial intelligence ; AI) หนึ่งใน Disruptive technologies มาใช้ในทางการแพทย์ แล้วพบว่าสามารถช่วยให้ทีมผู้รักษาและแนวทางการรักษาถูกพัฒนาขึ้นไปได้อีกระดับ นับว่าเป็นเรื่องที่น่าสนใจมากขึ้นเรื่อย ๆ ในอนาคตเลยทีเดียว
เรื่องแรกคือ การนำเทคโนโลยี AI มาใช้ในการเลือกแนวทางการรักษาผู้ป่วยติดเชื้อในกระแสเลือด (Sepsis) ครับ ในปัจจุบันนี้ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับสามของโลก อย่างไรก็ตามแนวทางการรักษาที่ดีที่สุดในผู้ป่วยแต่ละรายนั้นยังคงมีความเห็นไม่ตรงกัน และไม่แน่นอนตายตัวอยู่เสมอ หลายต่อหลายครั้งขึ้นอยู่กับการตัดสินใจของแพทย์ผู้รักษาแต่ละท่าน
เพื่อที่จะแก้ปัญหาเหล่านี้จึงมีการพัฒนาเทคโนโลยี AI ในการช่วยผู้รักษาคัดเลือกแนวทางการรักษาที่เหมาะสมที่สุดในผู้ป่วยแต่ละรายโดยอ้างอิง วิเคราะห์ และประมวลผลจากพื้นฐานความรู้ในการรักษาภาวะนี้ในปัจจุบันกับสภาวะของผู้ป่วยรายนั้น โดยผลจากงานวิจัยพบว่าการใช้เทคโนโลยี...
ภาวะหูตึง เป็นอีกภาวะที่พบได้ในผู้สูงอายุ โดยพบว่า ประมาณ 1 ใน 3 ของผู้มีอายุ 65-75 ปีมีภาวะการได้ยินลดลง และมีปริมาณเพิ่มขึ้นเป็นประมาณครึ่งหนึ่งเมื่ออายุเกิน 75 ปี จะเห็นได้ว่าภาวะหูตึงมีอัตราการเพิ่มขึ้นตามวัยเหมือนภาวะสมองเสื่อม แต่ที่น่าสนใจคือ การมีหลักฐานทางการแพทย์ที่แสดงถึงความเชื่อมโยงกันของการเกิดภาวะสมองเสื่อมและภาวะหูตึง
